Wat is extrinsieke motivatie?
We spreken van extrinsieke motivatie als iemand leert of een taak uitvoert omdat hij of zij iets van buitenaf wil bereiken. Denk aan leerlingen die hard werken voor een beloning, een slechte beoordeling willen ontlopen, of simpelweg aan de verwachtingen van hun ouders of docent willen voldoen. Het is dus de 'wortel en stok'-aanpak, waarbij de motivatie niet uit de leerling zelf komt, maar van elders.
Voorbeelden van extrinsieke motivatie in de les
Hoe ziet dit er in de klas uit? Nou, een leerling die zich uitslooft voor een goed cijfer op een proefwerk, die altijd z'n vinger opsteekt omdat hij de juf wil imponeren, of die dolgraag stickers verzamelt... Dat is allemaal extrinsiek gemotiveerd gedrag. Andersom geldt het ook: het vermijden van nablijven of een standje van je ouders kan je ook enorm aanzetten om iets te doen. Bedenk wel: hierbij gaat het vooral om het eindresultaat, minder om het plezier in het leren zelf.
Het effect van extrinsieke motivatie op leerlingen
Vaak wordt gezegd dat intrinsieke motivatie 'beter' is, maar dat betekent niet dat extrinsieke motivatie per definitie verkeerd is. Soms is het namelijk net dat duwtje in de rug dat een leerling nodig heeft om ergens aan te beginnen. Het kan een eerste vonkje van interesse aanwakkeren of helpen om een moeilijke periode door te komen. Maar uiteindelijk wil je natuurlijk wél dat leerlingen ook plezier in het leren zelf gaan ontdekken. Te veel nadruk op belonen en straffen kan de intrinsieke motivatie juist ondermijnen, en dat is zonde.
Het bevorderen van motivatie
De kunst voor docenten is dus om een goede balans te vinden. Een omgeving waarin beide vormen van motivatie een plek hebben, werkt waarschijnlijk het beste. Hoe je dat doet? Maak de lessen zo boeiend mogelijk, zorg ervoor dat leerlingen regelmatig succes ervaren en laat ze zien waarom de leerstof relevant is voor hun eigen leven. Zo creëer je een omgeving waarin zowel de 'wortel' als de 'stok', maar óók de intrinsieke interesse een plek krijgen.
Conclusie
Extrinsieke motivatie speelt een belangrijke rol in het onderwijs: het motiveert leerlingen via beloningen of het vermijden van straf. Dat kan zeker helpen, maar vergeet niet om tegelijkertijd de intrinsieke motivatie aan te wakkeren. Want uiteindelijk wil je dat leerlingen een positieve en duurzame houding ten opzichte van leren ontwikkelen.