Wat is de impactfactor?
Als je in de wetenschap zit, kom je de term 'impactfactor' (IF) vast weleens tegen. Het is eigenlijk een soort populariteitsmeter voor wetenschappelijke tijdschriften. Simpel gezegd: de impactfactor geeft aan hoe vaak artikelen uit een bepaald tijdschrift gemiddeld worden geciteerd door andere wetenschappers in de twee jaar na publicatie. Een hoge impactfactor suggereert dat een tijdschrift invloedrijk is binnen zijn vakgebied.
Berekening van de impactfactor
Maar hoe kom je nu tot zo'n impactfactor? Het is eigenlijk best eenvoudig. Stel, je wilt de impactfactor van tijdschrift X voor 2023 berekenen. Dan kijk je naar alle citaties die artikelen uit tijdschrift X (gepubliceerd in 2021 en 2022) in 2023 hebben ontvangen. Dit aantal deel je vervolgens door het totale aantal 'publiceerbare' artikelen (zoals onderzoeksartikelen en overzichtsartikelen) dat in 2021 en 2022 in tijdschrift X is verschenen. De uitkomst is de impactfactor.
Gebruik en kritiek op de impactfactor
Hoewel de impactfactor wijdverspreid is, is het belangrijk om er kritisch naar te kijken. Zo kan een tijdschrift met een hoge impactfactor alsnog individuele artikelen van mindere kwaliteit bevatten. Bovendien is het riskant om de impactfactor als enige beoordelingscriterium voor onderzoekers te gebruiken. Beschouw het eerder als een van de vele indicaties van wetenschappelijke impact en kwaliteit. Denk er ook aan dat de gemiddelde citatiefrequentie sterk kan verschillen per discipline. Zo citeren onderzoekers in de geneeskunde bijvoorbeeld vaker dan in de wiskunde, wat een directe vergelijking lastig maakt.
Impactfactor in het Nederlandse onderwijs
In het Nederlandse hoger onderwijs speelt de impactfactor een rol bij de beoordeling van onderzoek. Denk aan het beoordelen van onderzoeksvoorstellen en beurzenaanvragen, maar ook bij het evalueren van de prestaties van individuele onderzoekers en de wetenschappelijke output van universiteiten en onderzoeksinstituten. Het is één van de factoren die meespelen, maar gelukkig lang niet de enige.
Conclusie
De impactfactor is dus een veelgebruikte, maar niet onomstreden maat voor de citatiefrequentie van een wetenschappelijk tijdschrift. Zie het als een handige indicatie, maar gebruik het niet als dé enige maatstaf voor onderzoekskwaliteit of het beoordelen van individuele onderzoekers. Binnen het Nederlandse onderwijs wordt de impactfactor meegenomen bij de evaluatie van onderzoek en onderzoekers, naast andere, meer inhoudelijke beoordelingscriteria.